Trở về nước, thành danh với xiếc, phim ảnh và đến với con đường hội họa

Sau khi trở về nước, Doãn Hoàng Kiên gia nhập vào Liên đoàn Xiếc Việt Nam và là một diễn viên biểu diễn nghệ thuật xiếc, đi lưu diễn ở nhiều nước như Nga, Turkmenistan, Thái Lan, Lào, Pháp và Nhật Bản.[3] Vào năm 1991, ông đã có trong tay Huy chương vàng cuộc thi "Tài năng sân khấu trẻ toàn quốc" cùng bằng khen "Nghệ sĩ tài năng sân khấu trẻ", đồng thời là một trong năm thí sinh được trao tặng danh hiệu "Tài năng sân khấu trẻ 1991" diễn ra tại Hà Nội.[2][7][8] Đến năm 1993, ông đoạt giải Đặc biệt tại Liên hoan Xiếc Quốc tế lần thứ 16 (Festival Mondial du Cirque de Demain) tổ chức ở Paris, Pháp với tiết mục "Thăng bằng kiếm trên thang". Trong thời gian này ông cũng được biết đến khi tham gia diễn xuất, đóng cặp cùng Việt Trinh, Khánh Huyền, Hồ Ngọc Hà tại nhiều bộ phim điện ảnh và truyền hình như Chiến dịch trái tim bên phải, Vua bãi rác, Hát giữa chiều mưa, Khách ở quê ra, v.v..[3][4][6]

Bước ngoặt để đưa Hoàng Kiên đến với con đường hội họa là khi ông đang đi lưu diễn tại tỉnh Cao Bằng. Trong quá trình chuẩn bị biểu diễn tiết mục xiếc, ông bị ngã từ độ cao 7,5 m xuống sàn sân khấu và gặp chấn thương nghiêm trọng. Trong thời gian nghỉ dưỡng thương, ông đã tìm đến với hội họa. Bị hấp dẫn bởi công việc của các họa sĩ, ông xin đi học vẽ dưới sự dìu dắt của họa sĩ Mai Văn Hiến và Phạm Viết Song, chỉ một tuần sau đó thì ông đã được Phạm Viết Song khuyến khích cho lên vẽ người. Chính điều này khiến ông quyết định theo đuổi mỹ thuật hội họa chuyên môn và năm 1997 ông ôn thi vào Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam. Tuy vậy, trong hai lần đầu tiên đi thi, Doãn Hoàng Kiên đã bị đánh trượt, và phải đến lần thi thứ ba năm 2000 thì ông mới đỗ vào trường.[2][3][6] Đến năm 2005, ông đã tốt nghiệp với tấm bằng cử nhân, sau đó lại tiếp tục theo học lên thạc sĩ nghệ thuật tại trường năm 2007 và tốt nghiệp năm 2010.[8][7] Suốt thời gian đi học, ông đã tham gia vào nhiều triển lãm nghệ thuật hội họa tổ chức trong nước.[3] Ông cũng đảm nhận việc thiết kế sân khấu, trang phục và đạo cụ cho các diễn viên xiếc biểu diễn dù không còn xuất hiện trên sân khấu như xưa.[7]

Năm 2004 đến nay: Các tác phẩm nghệ thuật sắp đặt và Vườn

Khi đang học năm thứ tư đại học, Doãn Hoàng Kiên đã có tác phẩm lọt vào chung kết cuộc thi "Ánh mắt trẻ" của Viện Pháp tại Hà Nội, khiến ông nảy sinh hứng thú với bộ môn nghệ thuật sắp đặt.[2][6] Sau nhiều năm mày mò và nghiên cứu, năm 2008, Doãn Hoàng Kiên được quỹ CDEF của Đan Mạch tài trợ tổ chức triển lãm nghệ thuật sắp đặt cá nhân đầu tiên mang tên Giới hạn, lắp đặt ở VietArt Center, Hà Nội.[9][10][11] Đối với tác phẩm, ông đã dùng những thanh tre sơn màu đỏ trắng và ràng buộc với nhau quanh một trục chắc chắn, cố định.[12][6] Một thời gian sau, nghệ sĩ Đào Anh Khánh mời ông làm lại tác phẩm dưới tên Mê cung với quy mô rộng hơn 600m2 và trưng bày tại hai sự kiện "Hội tụ ánh sáng" và "Cầu âm thanh" nhằm chào mừng đại lễ 1000 năm Thăng Long – Hà Nội.[6][13][14] Trong triển lãm "Phòng chống vấn nạn buôn người" của MTV EXIT tổ chức năm 2012 ở Hà Nội, ông góp mặt với tác phẩm nghệ thuật sắp đặt Hàng, trong đó ông đi đến các trường đại học, học viện... để vận động và xin tóc của sinh viên làm nên tác phẩm. 120 mẫu tóc đã được ông lọc ra từ 300 mẫu tóc thu thập, sau đó cho vào lọ thủy tinh, đánh số và mã hóa nhằm thể hiện ý đồ nghệ thuật của tác phẩm.[6][15][16] Hàng đã gây được sự chú ý, ấn tượng cho người xem và đến nhiều năm sau này vẫn được nhắc lại, đồng thời được đánh giá là một trong tác phẩm ám ảnh nhất của ông.[6] Đến năm 2019, vào đúng dịp Tết Nguyên tiêu và Ngày thơ Việt Nam, ông trở lại với một tác phẩm nghệ thuật sắp đặt Điều còn thiếu trưng bày tại sân Thái Miếu Văn Miếu – Quốc Tử Giám trong chương trình "Sân Thơ Trẻ".[17] Với các khung sắt xếp thành hình hộp hình chữ nhật, treo trên đó vô số gương tròn, đằng sau là ảnh chụp cuộc sống và kết nối với nhau như một ma trận,[4][7] tác phẩm đã thu hút sự chú ý từ du khách đến chiêm ngưỡng và nhận về hàng trăm ý kiến khác nhau; thậm chí, có người còn "cúng dường" cho tác phẩm tờ 10 nghìn đồng.[6] Cùng năm này, ông cũng hợp tác với nhiếp ảnh gia Trần Việt Đức trong một tác phẩm nghệ thuật sắp đặt khác mang tên Rùa và trưng bày tại triển lãm "Be the Change" tổ chức trong khu phố sách Hà Nội.[4][18][19]

Ngày 4 tháng 12 năm 2021, ông thực hiện một triển lãm nghệ thuật sắp đặt mang tên Tưởng niệm, trong đó ông đã lắp đặt 36 module và đặt trên đó hơn 1000 ngọn nến thắp sáng, với phần khung tô màu sơn trắng đỏ giống barrier và được coi là một dự án nghệ thuật sắp đặt đầu tiên của một nghệ sĩ Việt Nam nhằm tưởng niệm những người đã mất trong đại dịch COVID-19.[8][20][21]

Không dừng lại ở lĩnh vực mỹ thuật, vào năm 2010, Doãn Hoàng Kiên đã cho ra đời bộ phim ngắn đầu tay dài 10 phút Vườn, một tác phẩm tốt nghiệp cho khóa học tại trung tâm phim tài liệu thử nghiệm Hanoi DocLab,[3][22] với nội dung là lời tự sự của chính ông về cuộc đời và gia đình. Công chiếu lần đầu trong khuôn khổ chương trình chiếu phim của học viện,[22] tác phẩm sớm sau đó được ra mắt trong chương trình chiếu phim trực tuyến "Tháng Hà Nội" của YxineFF.[1] Bộ phim thành công nhận về đánh giá tích cực của khán giả và còn từng được đem đi chiếu tại nhiều quốc gia trên thế giới như Mỹ, Pháp, Đức...[6][23][24] Báo Tuổi Trẻ đã dành lời khen ngợi bộ phim khi "vừa như kể lại câu chuyện của một người khác, vừa như lời tự thuật của chính tác giả khiến cho người xem khó có thể dứt ra khỏi cảm giác băn khoăn, thương cảm cho dù phim đã hết từ lâu".[25] Trong năm này ông cho ra mắt tiếp thêm một bộ phim ngắn khác dài 9 phút mang tên Ga đêm.[26]

Ngoài những hoạt động trên, ông còn tham gia vào mảng nghệ thuật đồ họa, thiết kế Maquette và đi setup không gian, làm ánh sáng, đạo cụ sân khấu, đi dạy học để kiếm tiền trang trải cuộc sống.[6][7][8] Ông cũng được biết đến là người trình bày bìa sách, vẽ chân dung cho một số nhân vật nổi tiếng như nhà văn Tạ Duy Anh, Nguyễn Xuân Khánh, Giáng Vân,...[27][28]